_{Eerste strofes van het Zonnelied van Franciscus. Reproductie van de Codice 338, f.f. 33r – 34r, sec. XIII – Biblioteca del Sacro Convento}

Altissimu onnipotente bon signore – Allerhoogste, almachtige goede Heer. Zo begint het Zonnelied van Franciscus van Assisi. Zijn leven is bijna ten einde. Een paar maanden eerder kreeg hij tijdens een intensieve vastenperiode in de Apennijnen op wonderbaarlijke wijze de stigmata – de vijf wondtekenen van Christus. Hij is zo goed als blind en ondanks de duisternis om hem heen en zijn armoedige staat, bezingt hij God, de elementen en de hele schepping.

(meer…)

_{Noordelijke rozet in de kathedraal van Chartres}

Twee zielen wonen, ach! in de borst van het westers christendom. Enerzijds de analytische en rationele ziel die in het vorige blog zo treffend is verwoord door Peter Abelard en anderzijds de mystieke ziel. De ziel die wil opgaan in het eeuwige Licht. Het is deze ziel die de bouwers van de gotische tempels voor ogen hadden.

(meer…)

_{Abelard en Heloïse monument op Père Lachaise (1814)}

Nihil credendum nisi prius intellectum – eerst begrijpen, daarna geloven (Abelard).

Het is misschien wel de bekendste liefdesgeschiedenis uit de Middeleeuwen: de tragische liefde tussen de befaamde geleerde Peter Abelard en de jonge erudiete en mooie Heloïse.
Duizenden studenten uit heel Frankrijk woonden de colleges van Abelard bij. Hij overtrof zijn eigen leermeesters in het debat, stichtte zijn eigen scholen en was daarnaast ook nog een veelzijdig dichter en musicus. Hij had grootse ambities, maar de liefde had andere plannen met hem.

(meer…)

_{Het timpaan van het middenportaal in de narthex van de basiliek Sainte-Marie-Madeleine van Vézelay}

We staan in het voorportaal van één van de mooiste kerken in Frankrijk, de basiliek Sainte-Marie-Madeleine van Vézelay. Het is de plek waar vele pelgrims hun opwachting maakten om de relieken van Maria Magdalena te aanbidden. In de 11^e eeuw zouden haar beenderen via omzwervingen op deze plaats terecht zijn gekomen. Het voorportaal, de narthex, is de plaats van bezinning en boetedoening voordat de gelovige de kerk binnengaat en het was vanouds de plek voor de ongelovigen.

(meer…)

_{Pieterskerk Utrecht, eind 19e eeuw. Bron: https://pieterskerk-utrecht.nl/informatie/historie/}

Paasmorgen 1076. De keizer van het Heilige Roomse Rijk, Hendrik IV, is op bezoek in Utrecht. Samen met bisschop Willem wil hij het Paasfeest vieren in de Pieterskerk. Een bericht van de paus lijkt echter roet in het eten te gooien. De keizer is door de paus in de ban gedaan. Hendrik IV is woedend. Hij beveelt bisschop Willem om de paus, Gregorius VII, te excommuniceren. En zo geschiedde. Dezelfde avond slaat de bliksem in de Pieterskerk en breekt er brand uit. Een godsoordeel…

(meer…)

_{Externsteine. Reliëf van de kruisafname van Christus die in het midden van de 12e eeuw werd aangebracht op één van de Externsteine bij Detmold. Vrijwel zeker werd voor het reliëf deze plaats gekozen, omdat de Externsteine een Saksische offerplaats zouden zijn geweest.}

Dat is de keuze van de dienstman,
dat hij met zijn heer samen standvastig blijft,
tot aan de doem des doods. Doen wij allen zo,
volgen wij hem op zijn weg; laat ons leven ons niets
waard zijn, tenzij we met hem onder het volk
sterven met onze heer. Onze eer leeft dan voort,
een goed woord onder de mensen. (Heliand 3996b-4002a)

(meer…)

_{Clocháns, stenen kloosterverblijven op Skellig Michael.}

“Het is zo fijn om eens per jaar alles bij een priester neer te leggen. Om de zwaarte die je meedraagt letterlijk van je af te praten; om opnieuw te kunnen beginnen.” Jaren geleden ontmoette ik een vrouw die zojuist haar jaarlijkse reis naar een klooster had gemaakt. Ze had daar haar biechtvader weer gesproken en verlichting gekregen. Ze kon weer verder. Ze begreep haar reformatorische dorpsbewoners, die in haar besef gebukt bleven onder een zwaar zondebesef, dan ook niet.

(meer…)

_{Lucas Cranach de Oude, Adam en Eva (1526)}

Het is de retoriek van verderfelijke leiders en ideologieën. Van Poetin, Mao, Hitler, het communisme, het nazisme. Het kwaad is het Westen, de Joden, de kapitalisten, de niet-patriotten. Wanneer we ons zuiveren van dit kwaad, zal de heilstaat aanbreken.
Een lesje van de vroege kerkvader Augustinus zou Poetin wellicht tot andere gedachten kunnen brengen.

(meer…)

_{Deel van de muurmozaïeken van het zuidelijke schip in Sant’Apollinare Nuovo, Ravenna, Italië
Beeld Wikimedia Commons / José Luiz Bernardes Ribeiro}

Een crisis kan allesbepalend zijn voor de loop van de geschiedenis. Het is het begin van de Middeleeuwen. Rome is gevallen en onder de voet gelopen door Germaanse stammen. De kerk van Rome staat op een kruispunt. Gaat ze samenwerken met de barbaren, zoekt ze haar heil bij de Byzantijnen of kiest ze haar eigen weg.

(meer…)

_{Het Holenklooster van Kiev. Tekening van Abraham van Westerveldt (1651) (Bron: wikicommons))}

Het is 6 januari 2019. Tijdens het orthodoxe kerstfeest in de Sophiakathedraal in Kiev overhandigt de patriarch van Constantinopel, Barthelomeus I, het onafhankelijkheidsdocument (de Tomos) aan de  Oekraïense patriarch. Een nieuwe kerk is geschapen en Rusland is woest.

(meer…)