Het Moskvazwembad (1960) en de Christus Verlosser Kathedraal (Bron)
Het is vreemd om over de religie van Rusland te schrijven op het moment dat de leider van dit land angst en geweld zaait in de Oekraïne. Tegelijkertijd kenmerkt het geweld ook de relatie van de Russische staat ten opzichte van de kerk voor een groot deel van de twintigste eeuw. Die geschiedenis is mede bepalend voor de loyale houding van de kerk aan het gezag in het Kremlin vandaag de dag.
(meer…)
Beeld: Monomach-troon in de Uspenski Kathedraal, Moskou
“Ik zou nog enkele woorden willen zeggen over het bestaande orthodoxe rijk van onze meest doorluchtige, verheven heerser. Hij is op de hele aarde de enige keizer over de christenen (….), de bestuurder van de apostolische kerk die zich bevindt in de door God beschermde stad Moskou, in de heilige en roemvolle Uspenski-kerk (…) Want weet wel: alle christelijke rijken zijn vergaan en zijn samen overgegaan in het ene rijk van onze heerser, dat is het Russische rijk. Want twee Romes zijn gevallen maar het derde staat en het vierde zal er nooit meer zijn.”
(meer…)
Standbeeld van Cyrillius en Methodius door Albín Polášek, Radhošť-heuvel in Moravisch-Silezië Beskiden, Tsjechië
In 1928 maakte de leider van Turkije, Atatürk, een statement door het Arabische schrift te verruilen voor het Latijnse alfabet. Het was duidelijk waar Turkije zich op wilde richten na de val van het Ottomaanse rijk: het Westen. Het schrift werd één van de symbolen van de koers van het moderne Turkije. Om culturele scheidslijnen te herkennen, volstaat religie niet altijd. Soms zegt het schrift genoeg.
(meer…)
Roemeens icoon (https://www.pemptousia.ro/)
Het is een doordeweekse dag. De kerk is zoals altijd open. Kaarsen branden en de geur van wierook prikkelt de neus. Het is een komen en gaan van mensen. Jong, oud, man, vrouw. Een kruis wordt geslagen en iedereen die binnenkomt, loopt richting de iconostase. De iconenwand waarachter de heilige rituelen voltrokken worden tijdens de diensten. Iconen worden gekust, een gebed wordt gepreveld en na een aantal minuten verlaat men de kerk weer.
(meer…)
Paus Franciscus en oecumenische patriarch Bartholomeus van Constantinopel omhelzen elkaar tijdens een gebedsdienst in de patriarchale kerk van St. George in Istanbul (29 november 2014 (CNS-foto/Paul Haring).
Het is een zondagmorgen in 1054. De heilige mis is aanstaande in Constantinopel. Dwars door de menigte gelovigen in de Hagia Sophia baant een vreemdeling zich een weg naar het altaar. Aangekomen bij de iconostase, legt deze boodschapper van paus Leo IX, kardinaal Humbertus, een brief op het altaar. Het is een bul van excommunicatie gericht aan de patriarch van Constantinopel Michael Cerularius. Hij wordt door de bisschop van Rome in de ban gedaan.
(meer…)
Een eenvoudig kruis. Voorbeeld van iconoclastische kunst in de Hagia Irene in Istanbul
Het is een vreemd schouwspel. In het grote stadion van Constantinopel lopen honderden monniken in een processie. De gezichten van de monniken zijn getekend door weerzin en afgrijzen. Ze zijn gevangenen en aan de hand van elke monnik loopt een vrouw. Op de tribune zit een grijnzende keizer, Constantijn V.
(meer…)
Wapen van het Oecumenisch Patriarchaat Constantinopel (op de muur van de St. George Kathedraal in Istanbul)
De dubbelkoppige adelaar. De ene kop gericht naar het Westen, de ander naar het Oosten. Het kruis en de rijksappel wijzen op de verwevenheid van het keizerlijk gezag met de kerk en de sleutels van het koninkrijk der hemelen doen ons denken aan Petrus. De discipel aan wie Jezus de sleutels gaf en de rots waarop de kerk is gebouwd. Maar dit wapen hangt niet in de Pieterskerk in Rome. Het hangt boven de deuren van de St. George kathedraal in Istanbul, het Tweede Rome.
(meer…)Vader Seraphim zingt Psalm 51 in het Aramees tijdens het bezoek van de paus aan Georgië (2016).
Tblisi, Georgië. Een zomer lang geleden. Het is avond en de laatste resten van de maaltijd worden afgeruimd. We zitten met een aantal mannen aan een tafel. De wijn vloeit rijkelijk en dan zet één van de mannen een lied in. Een prachtige stem klinkt door de ruimte en even later vullen de andere mannen aan. Hier geen dronkenmansliederen, maar zang die de ziel verheft. Het blijkt geen uitzondering te zijn. In dit deel van de wereld wordt gezongen, en hoe.
(meer…)
Christus Pantocrator, deel van de Deësis mozaïek in de Hagia Sophia, Istanbul (13e eeuw)
De komende weken zullen de geboorteverhalen uit Lukas en Mattheus weer veelvuldig klinken. Jezus die geboren wordt als mens onder de mensen in alle nederigheid. De stal, de herders, het gehucht Bethlehem, de jonge vrouw Maria. De goddelijke herkomst van Jezus klinkt weliswaar door in deze verhalen, maar de vertellingen zijn zeer aards.
(meer…)
Sint Nicolaas slaat Arius in het gezicht. Fresco (14e eeuw) in het Sumela klooster in Turkije.
De heilige Nicolaas is inmiddels weer vertrokken uit ons land. De grote kindervriend en beschermheer van de zeelieden zal bij velen een warm gevoel oproepen. Een gevoel dat niet helemaal past bij de fresco hierboven. De bisschop met de witte baard die flink uithaalt naar een invloedrijk priester uit Alexandrië: Arius.
(meer…)